Saturday, May 18, 2013

Maiatzean euria eta elurra

Maiatzaren 18a da gaurkoa, eta eguraldi makurra etorri zaigu. Euria, lainoa, hotza eta elurra mendian. Gaur batek esan du Igaratzan 15-20 zmko elurra badagoela, eta egun guztian euria da nagusi, bota eta bota, ez du geratu ere egiten. Errekak gainezka datoz, eta inguruko arbola, belardi eta lursailak bor-bor daude, indartsu erabat.


Aurtengoan eguraldi aldetik, hezetasuna eta euria da nagusi, elurra ere bai mendian, Pirineoak zuri daude aspalditik eta zuri jarraituko dute denbora luzez, eta eguzkiaren gose gauden arren, badakizue ni oso euri zalea naizela, gaur bertan ere beste batzuekin komentatzen aritu gara, eta esan diet nei asko gustatzen zaidala euria eta euri egunak, jendea umore txarrez jartzen den moduan, ni ondo moldatzen naiz euriarekin, kanpora joaterik ez dago, baina etxe barruan lasai egoten ere asmatzen dut, gustora egoten naiz, telebista ikusi, irakurri, blogean idatzi...horrelako gauzak egiten ditut. Eta orain ere hortxe nabil, ea zerbait interesgarria ateratzen zaigun.

Musikari buruz idatziko dut jarraian. Kanta bat aukeratu eta hemen jarriko dizuet, berari buruzko historio txiki batekin.

"Stand by me" da kanta, Ben E. King, Jerry Leiber eta Mike Stoller-ek konposatutako kanta eder bat da, 1961. urtean. Gospel abesti batean oinarritutako kanta bat da ("Lord stand by me" kanta hain zuzen, 1955. urtekoa, salmoetatik hartutako kanta). Bertsio asko izan dituen arren (tartean John Lennon, Bon Jovi, Led Zeppelin, U2, Ottis Redding, Marvin Gaye eta Willy De Ville, besteak beste), guztira lauheundik gora, inork ez du lortu jatorrizko bertsioaren arrakastarik, zeinak EEBB-tako arrakasta zerrendan lehenengo zenbakia lortu zuen.

Ben E. King (Benjamin Earl Nelson) 1938. urteko irailaren 28an jaio zen, Hendersonen, Ipar Karolinan jaio zen, nahiz eta umeetan Harlemera joan bizitzera. Bere lehen pausoak musika munduan, 50. hamarkada amaieran izan ziren, The five crowns taldearekin lehenik eta gero The Drifters taldean. 1960. urtean, azken talde hau utzi eta Ben E. King izenarekin, bakarlari lanari ekin zion.

Bere kantari ibilbidea oso luzea izan da, hala ere, hasierako diskoarekin eta bertako "Stand by me" kanta ezagunarekin lortu zuen arrakastarik ez du lortu ondoren konposatu edota abestutako kantekin.

"Stand by me" kantari dagokionez, kantari berak dioenez, ez omen zuen grabatzeko asmorik, The Drifters taldeak abesteko eskaini zien kanta, hauek ez grabatzean, alde batera geratu zen kanta hau. "Spanish Harlem" diskoaren grabaketan zebiltzala ordea, kanta hau abestu omen zuen pianoaren laguntzaz, diskoaren produktoreari gustatu eta grabatzeko proposatu zuen. Bajoa sartu zuten baita kantaren elementu nagusi eta horrela grabatu zuten. 

Kantak bi aldiz lortu du EEBB-tan lehenengo postua disko arrakastatsuenen zerrendan, 1961. urtean lehenbizi, albuma publikatu zenean, eta 1986. urtean, "Stand by me" pelikula zoragarria estreinatu ondoren (pelikula honetako soinu bandaren kanta nagusia baitzen). Pelikula hau ere ederra dela esan behar, Rob Reinerrek zuzendutako pelikula gogoangarria, Stephen King idazle estatubatuarraren "The body" liburu autobiografikoan oinarritua. Pelikulan ume  talde baten uda bateko historia kontatzen du, laguntasunaren goraipamena egiten den pelikula oso polita delarik). Sari asko irabazitako pelikula polit, lasai eta merezi duena.

Hemen doakizue abesti zoragarri hau: "Stand by me", Ben E. King


Eta bertsio arraro bat, U2 eta Bruce Springsteenena:


Bon Joviren bertsioa entzuteko, klikatu hemen (polita da).

When the night has come and the land is darkAnd the moon is the only light we seeNo, I won't be afraid, oh, I won't be afraidJust as long as you stand, stand by me
So darling, darling, stand by me, oh, stand by meOh, stand, stand by me, stand by me
If the sky that we look upon should tumble and fallOr the mountain should crumble to the seaI won't cry, I won't cry, no, I won't shed a tearJust as long as you stand, stand by me
And darling, darling, stand by meDarling, darling, stand by meWhenever you're in troubleWon´t you stand by me, stand by me


Eta letraren itzulpena, gaztelaniaz:

Cuando la noche ha llegado 
Y la tierra está oscura 
Y la luna es la única luz que veremos 
No, yo no tendré miedo 
No, yo no tendré miedo 
Mientras tu estés, estés conmigo 

Y cariño, cariño, quédate conmigo 
Oh, quédate conmigo 
Oh, quédate, quédate conmigo, 
quédate conmigo 

Si el cielo que vemos arriba 
Se derrumbara y cayera 
O la montaña se desmoronase hacia el mar 
No, yo no tendré miedo 
No, yo no tendré miedo 
Mientras tu estés, estés conmigo, 
estés conmigo 

Y cariño, cariño, quédate conmigo 
Oh, quédate conmigo 
Oh, quédate, quédate conmigo, 
quédate conmigo

Saturday, May 4, 2013

Seeger

Atzo, maiatzaren 3an, automobilean etxera nentorrela, irratia jarri nuen eta abeslari bati buruz hizketan ari ziren, 94 urte betetzen zituena atzoko egunez. Pete Seeger da bera. Orain urte batzuk ez nuen bere berri, eta uste dut lehenbizikoz bere izena Benito Lertxundiren kontzertu batean izan nuela, oriotarrak kantatzen duen kanta bat estatubatuarrak egindakoa baita, eta kantaren hasieran azalpentxo bat eman zuen, Pete Seegerren izena aipatuz (kanta "Zergatik utzi kantatzeari" da).


Gerora, Pete Seegerri buruz gehiago jakin dut, egia esan bere informazio bila ez naiz ibili, baina hainbesterainoko eragina izan du Estatu Batuetako (eta baita handik kanpoko) musikagintzan, bere aipamenak non nahi agertzen direla. 



1919an New Yorken jaioa, herri musikatik abiatuta, konpromezu politikoan oinarritutako musika egin du. 1960ko hamarralditik aurrera eragin handia izan zuen herri-musika egiten zuten kantariengan. Kantu aipagarriak ditu, besteak beste: Where Have All the Flowers gone?, If I Had a Hammer, We Shall Overcome, Kisses Sweeter than Wine eta Turn, Turn, Turn.



1940. urtean hasi zen bere ibilbide musikal oparoarekin (orain dela 70 urte baino gehiago, alajaina), The almanac singers taldean (Woody Guthrierekin batera) eta The Weavers taldean ondoren.



Gizarte gaiekin eta giza eskubideen aldeko konpromezu irmoa eduki duenez, 50. hamarkadan "Gai antiamerikarren komite" ezagunaren (McCarthy senatariak martxan jarri zuena, eta komunista zirenekin eta amerikar pentsamentu kontserbadorea zutenekin oso gogor ibili zen komitea) jazarpen politikoa izan zuen, 12 hilabeteko espetxe zigorra jartzeaz gain, hamazazpi hilabeteko erabateko zentsura ere jasan zuelarik nazioko komunikabide guztietan.



60. hamarkadan bere musika berriro indartua izan zen, adibidez "Guantanamera" kanta ezagunaren bertsioarekin ezaguna egin zelarik Hegoamerikan eta Vietnameko gerraren aurkako jarrera sutsua erakutsi zuen.



1963. urtean arrakasta handia lortu zuen "We shall overcome" diskoarekin, izen bereko kanta oso ezaguna egin delarik, EEBBtako giza eskubideen aldeko mugimenduaren himmo bihurtu delarik.



Sari asko jaso ditu Seegerrek, batez ere azken hogei urtetan, hala nola 1994. urtean Arteetako medalla, 1997. urtean folk ataleko Grammy saria eta baita Cuban 1999an bere ibilbidearen errekonozimentu moduan emandako "Orden Felix Varela" ere. 



2009an, Obama EEBBtako presidente izendatu zuten egunean, U2, Springsteen eta beste musikariekin Washingtoneko Lincoln Memorialen jo zuen.


Hemen doakizue kanta, "We shall overcome", Pete Seegerren bertsioa:



Eta hemen Bruce Springsteenena (oso polita eta ezaguna egin dena):

 


Baita Joan Baezena (honek abestutako bertsioak ere arrakasta handia izan zuen, giza eskubideen aldeko makina bat ekitalditan abestu baitzuen):



Kanta honen jatorriaz ere hitzegin nahi dut. Charles Tindley apaiz metodistak, 1901. urtean Philadelphian konposatutako gospel abesti batean oinarritua dago. 1946. urtean, Hego Carolinako Charleston hirian, American Tobacco Companyko langileak (emakume afroamerikarrak gehienak) protesta kantuak kantatzen zebiltzan, Lucille Simmons izeneko emakumeak abesti honen letra beste abesti geldoago baten erritmoarekin kantatu zuen, Zilphia Horton (Highlander Centers eskolako sortzaileetako baten emazteak) entzun ziolarik, letra ikasi eta Pete Seegerri eman zion hurrengo urtean, honek grabatu eta ezaguterazi zuelarik.

Hemen doakizue letra, inglesez eta gaztelaniaz:

OriginalTraducción al español
We shall overcome, we shall overcome,
we shall overcome some day.
Deep in my heart I do believe
we shall overcome some day.
Hemos de vencer, hemos de vencer,
hemos de vencer algún día.
En lo profundo de mi corazón yo tengo fe,
hemos de vencer algún día.
We’ll walk hand in hand, we’ll walk hand in hand,
we’ll walk hand in hand some day.
Deep in my heart I do believe
we shall overcome some day.
Caminaremos de la mano, caminaremos de la mano,
caminaremos de la mano algún día.
En lo profundo de mi corazón yo tengo fe,
hemos de vencer algún día.
The whole wide world around, the whole wide world around
the whole wide world around some day,
deep in my heart I do believe
we shall overcome some day.
El mundo entero, el mundo entero,
el mundo entero algún día,
en lo profundo de mi corazón yo tengo fe,
hemos de vencer algún día.
We are not afraid, we are not afraid,
we are not afraid today.
Deep in my heart I do believe
we shall overcome some day.
No tenemos miedo, no tenemos miedo,
no tenemos miedo hoy.
En lo profundo de mi corazón yo tengo fe,
hemos de vencer algún día.